Zasada 1: SZKOŁA DOBRZE UCZY KAŻDEGO UCZNIA
"Szkoła z klasą wyjaśnia, zaciekawia, dba, aby wszyscy uczniowie osiągali coraz lepsze wyniki i rozwijali aspiracje życiowe"
Zadanie 1 D: Lepiej przygotować do egzaminów
Nauczyciele zastanawiają się, jak lepiej pomagać uczniom przygotować się do sprawdzianów wewnątrzszkolnych i egzaminów zewnętrznych. Można np. przeprowadzać próbne egzaminy i wspólnie z uczniami analizować, co sprawiało im trudność. W efekcie poszczególne klasy przygotowują swoje "listy trudności" (np. kłopoty ze zrozumieniem polecenia, interpretacją tekstu źródłowego, zadaniami z wartością bezwzględną liczb). Te elementy są systematycznie ćwiczone przez nauczycieli różnych przedmiotów na dodatkowych zajęciach albo np. w formie "Turnieju klas w pisaniu krótkich prac z polskiego". Przy okazji szkoła stara się rozpoznać, ilu uczniów korzysta z korepetycji, i zastanawia się, jak ograniczyć to zjawisko. W sprawozdaniu końcowym należy ocenić skutki realizacji zadania, podając np. wyniki porównywalnych testów czy egzaminów na początku i na końcu zadania
1. Dlaczego wybraliśmy to zadanie? Ważnym elementem reformy oświaty są nowe egzaminy i sprawdziany. Aby uczniów do nich dobrze przygotować musimy w szkole podstawowej zadbać o wszechstronny rozwój uczniów, o ich umiejętność myślenia, radzenia sobie z różnymi problemami, czytanie ze zrozumieniem. Dzięki sprawdzianom będziemy wiedzieli, jakie są efekty naszych działań ,a ewentualne braki szybko uzupełnić. Dlatego tak ważne wydaje nam się odpowiednie i dobre przygotowanie uczniów do nich. Pomoże ono zaoszczędzić naszym wychowankom ogromnych przeżyć i stresu, a nam nauczycielom umożliwi doskonalenie swojej pracy i samoocenę.
2. Osoba odpowiedzialna za przygotowanie sprawozdania - szef zespołu zadaniowego, oraz członkowie zespołu zadaniowego
imiona i nazwiska szefa i członków zespołu zadaniowego
Maria Szczygioł - szef zespołu zadaniowego -nauczyciel matematyki Halina Mańka -nauczyciel matematyki Aniela Żurawka -nauczyciel języka polskiego
3. Co wynikło z ankiety "Jaka jest nasza szkoła"? Odpowiedzi na pyt.1 w ankiecie "Jaka jest nasza szkołą" były dla nas zadawalające: 75%%wszystkich respondentów, w tym 72 % uczniów, 80 % rodziców i 70% nauczycieli uważa, że nauczycielom zależy na dobrym przygotowaniu uczniów do dalszej nauki, do sprawdzianów i egzaminów. Cieszy nas fakt ,że istnieje duża zgodność pomiędzy odpowiedziami nauczycieli , rodziców i uczniów. Pozostali ankietowani w 15 %uznali, że nasza szkoła jest podobna do A (w tym 28 % uczniów i 15 % nauczycieli) i 10% raczej podobna do A niż do B (w tym 20% rodziców i 15% nauczycieli). Wyniki ankiety nie są zaskakujące ponieważ nauczyciele w pracy dydaktycznej z dziećmi od dawna stosują metody aktywizujące, mobilizujące i wspierające dostosowane do indywidualnych potrzeb i możliwości ucznia, co przekłada się na bardzo dobre wyniki egzaminów sprawdzających.
4. Jakimi sprawdzianami i/lub egzaminami postanowiliśmy się zająć?
4.1. Sprawdzian/egzamin 1
4.1.a. Nazwa
Zewnętrzny sprawdzian po szóstej klasie szkoły podstawowej
4.1.b. Krótkie uzasadnienie wyboru
W kwietniu 2002 roku uczniowie klas szóstych po raz pierwszy przystąpili do sprawdzianu umiejętności. Jest to ważne wydarzenie dla szóstoklasistów ,dlatego przygotowania w naszej szkole rozpoczynają się już od najmłodszych klas. Nasz wybór padł na ten sprawdzian ze względu na jego powszechność i obowiązkowość oraz ze względu na diagnozę poziomu opanowania umiejętności ponadprzedmiotowych, od których zależy sprawne funkcjonowanie naszych uczniów w codziennym życiu. Sprawdzian daje okazję do sprawdzenia swoich umiejętności , a wcześniejsze rozpoczęcie przygotowań do niego pozwala na wykrycie braków i umożliwia ich uzupełnienie.
4.2. Sprawdzian/egzamin 2
4.2 .a. Nazwa
Wewnętrzne badanie wyników nauczania języka polskiego w klasie piątej
4.2 .b. Krótkie uzasadnienie wyboru
Wybrałem ten rodzaj sprawdzianu, ponieważ chciałam przygotować swoich uczniów do sprawdzenia sił przed czekającym ich sprawdzianem po klasie szóstej. Chciałam też zapewnić im wcześniejsze poznanie stopnia opanowania przerobionego materiału, zwrócić ich uwagę na wiadomości ,które warto by powtórzyć. Badanie wyników nauczania z zakresu treści polonistycznych przygotowałam w podobnej formie jak sprawdzian po szkole podstawowej, aby uczniowie mieli okazję poznać różne typy zadań oraz kryteria i sposób ich oceniania.
5. Jakie umiejętności uznaliśmy za szczególnie istotne w przygotowaniu do testów lub egzaminów? I jak je doskonaliliśmy?
5.1. Umiejętność 1
5.1.a. Opis
"czytanie ze zrozumieniem" Wszyscy zdajemy sobie sprawę ,że szkoła powinna uczyć czytania ze zrozumieniem. Jest to sprawa nie tylko polonistów. Również matematyk powinien uczyć rozumienia zadań matematycznych i "tekstów w stylu matematycznym" oraz odczytywania informacji ilościowych z tekstów na całkiem różne tematy np. ofert banków i biur podróży ,instrukcje do lekarstw i do zeznań podatkowych itp. W naszej szkole duże problemy czytania ze zrozumieniem maja uczniowie klas Iv. Czytają bardzo słabo, przekręcając wyrazy, więc ze zrozumienie tekstu maja duże kłopoty. W V i VI klasie uczniowie już lepiej radzą sobie z tekstami matematycznymi.
5.1.b. Metody doskonalenia
Problem czytania ze zrozumieniem pojawia się przy rozwiązywaniu zadań tekstowych. Uczniowie boją się tych zadań ponieważ trudno im wyłowić z treści przydatne do rozwiązania informację. Naukę czytania ze zrozumieniem w klasach IV -VI w tym roku szkolnym rozpoczęliśmy od przekonania uczniów o tym , że aby się nauczyć pracy z tekstem matematycznym trzeba go przede wszystkim zacząć czytać , potem umieć go streścić , a następnie przeanalizować. Na początku staraliśmy się wybierać teksty krótkie i ciekawe. Wybieraliśmy zadania tekstowe i teksty z obowiązujący podręczników. Po głośnym przeczytaniu wspólnie próbowaliśmy je opowiedzieć. Staraliśmy się aby wypowiedzi były krótkie i treściwe. Zadawaliśmy pytania i wspólnie poszukiwali na nie odpowiedzi. Podczas tej pracy uczniowie mogli stosować różne metody": podkreślanie fragmentów tekstu, skojarzenia wg własnych pomysłów, wypisywanie liczb z zadania w odpowiedniej kolejności itp.Za poprawnie wykonane ćwiczenia otrzymywali plusy ,a za całe rozwiązanie oceny bardzo dobre i celujące. Dzięki temu dowiedzieliśmy się jak ukierunkować prace z uczniami , a uczniowie zostali pobudzeni do aktywnego (czasami poprzez krytykę) i mieli możliwość podzielenia się swoimi spostrzeżeniami i osiągnięciami.
5.1.c. Zasięg działań (jacy uczniowie, które klasy itp.)
Naukę czytania ze rozumieniem rozpoczynamy już od klas najmłodszych poprzez: uzupełnianie luk w tekście , odpowiadanie na pytania związane z tekstem, rysowanie do niego ilustracji ,ustalanie kolejności zdarzeń itp. Kontynuacja tej pracy następuje w klasie IV-VI i wtedy ćwiczeniami obejmujemy całe klasy.
5.1.d. Ocena skuteczności
Po I semestrze postanowiliśmy sprawdzić jak radzą sobie nasi uczniowie z zadaniami matematycznymi na czytanie ze zrozumieniem. Wraz z koleżanką opracowałyśmy zestawy zadań dotyczące rozumienia czytanego tekstu ,znajomości języka matematycznego i wykonania podstawowych działań Uczniowie nie otrzymywali za ich rozwiązanie ocen. Wydawało nam się ,że zadania były bardzo proste. Mimo tego wyniki były dla nas nie zadawalające .Okazało się ,że mimo wcześniejszych ćwiczeń najczęściej popełniane błędy w odpowiedziach wynikały z niezrozumienia treści zadań oraz z ich pobieżnego czytania. Uczniowie pomijali drugie polecenia albo w ogóle nie udzielili odpowiedzi. W związku z tym nauka czytania ze zrozumieniem będzie nadal dla nas zadaniem priorytetowym. Aby osiągnąć jeszcze lepsze rezultaty bardzo pożyteczne będzie ścisła współpraca z nauczycielami j. polskiego
5.2. Umiejętność 2
5.2 .a. Opis
Obserwując prace uczniów z tekstem matematycznym stwierdziliśmy, że mają oni duże problemy ze zdobywaniem wyszukiwaniem i interpretowaniem danych zawartych w różnego rodzaju tabelach , diagramach czy wykresach. A przecież każdy z nich powinien kończąc szkołę podstawową takie praktyczne umiejętności posiadać. Z różnego rodzaju danymi liczbowymi uczniowie spotykają się czytając gazety oglądając telewizję czy korzystają z internetu. Warto tez podkreślić , że czytanie tabel ,diagramów i wykresów będzie jedna z ważniejszych umiejętności potrzebną na sprawdzianie klas VI.
5.2 .b. Metody doskonalenia
Aby zajęcia nie były nudne przygotowaliśmy lekcje korzystając z przykładów życia codziennego. Wybraliśmy cennik przesyłek listowych urzędu pocztowego. Grupy uczniów dostały polecenie aby wysłać kilkadziesiąt listów urzędowych: poleconych ,zwykłych i ekspresowych . Zadaniem uczniów miało być przeanalizowanie i obliczenie kosztów tych listów. Zebraliśmy również oferty telekomunikacji o obniżkach cen rozmów międzymiastowych, strefowych i zagranicznych. Grupy uczniów wybierały oferty wg nich najlepsze i najtańsze., następnie obliczali ilość rozmów przy , których opłaca się korzystać ze zniżek danej oferty. Rozszyfrowywali też różne " pułapki" cenowe , które nie zawsze były opłacalne .Potem grupy prezentowały swoje wyniki i uzasadniały swój wybór a także przedstawiały kosztorys swojej oferty. Realizacja tego polecenia wymagała od nich uważnego czytania oferty. Wyjaśniania nieznanych skrótów ,wykonywania szeregu obliczeń ,analizowania oferowanych zniżek. Do ćwiczeń w czytaniu i interpretowaniu diagramów wybraliśmy diagramy słupkowe , które przedstawiały wyniki uczniów osiągnięte z określonego sprawdzianu( słupek odpowiada ocenom a jego wysokość liczbie danych osób z danym stopniem).Grupy uczniów starały się odczytać jak najwięcej danych z takich diagramów i zinterpretować dane wyniki. Uczniowie nie tylko odczytali dane liczbowe ale stwierdzali jeszcze , że 4 było najwięcej , 5 mniej , że klas dość dobrze opanowała sprawdzany materiał. Pokazaliśmy też uczniom jak można takie diagramy upiększać wykorzystując technikę komputerową .Nauczyciel informatyki na lekcji "obrobił graficznie nasze diagramy i pokazał uczniom ,że można łatwo ulec złudzeniu , a manipulując diagramami można przekonywać do różnych fałszywych tez. Uważamy ,że taki metody pozwalają ćwiczyć umiejętności odczytywania i interpretowania danych ale również komunikowania się , rozwiązywania problemów w twórczy sposób oraz stosowania różnej wiedzy matematycznej w praktyce
5.2 .c. Zasięg działań (jacy uczniowie, które klasy itp.)
Opisanymi działaniami objęliśmy uczniów klas piątych, większość z nich potrafi interpretować czytane nieskomplikowane teksty , a podzielenie ich na grupy tak , aby uczniowie z trudnościami pracowali wspólnie z dobrymi uczniami zwiększyło aktywność wszystkich uczniów.
5.2 .d. Ocena skuteczności
Realizacja tych tematów zajęła nam kilka godzin lekcyjnych .Uczniowie musieli starać się uważnie czytać i analizować oferty , wyjaśniać nieznane skróty i wykonywać szereg obliczeń. diagramów odczytywali nie tylko liczby ,ale stwierdzili ,ze ogólnie sprawdzian wypadł nieźle chociaż piątek było mało. Tematy zadań uczniów zaciekawiły i stwierdzili ,że matematyka może się w życiu na cos przydać Mimo ,że nie wszystkie grupy prawidłowo wykonały swoje zadania to uważamy ,że właśnie takie metody skutecznie pozwalają ćwiczyć nie tylko (umiejętność odczytywania i interpretowania danych ale również komunikowanie się ,rozwiązywania problemów w twórczy sposób oraz stosowania różnej wiedzy matematycznej w praktyce.
5.3. Umiejętność 3
5.3 .a. Opis
"Układanie pisemnej odpowiedzi na zadany temat" Podobnie jak czytanie tekstów ze zrozumieniem tak układani pisemnej wypowiedzi na zadany temat sprawia uczniom duże problemy. Bardzo często uczniowie piszą niezgodnie z celem i formą wypowiedzi. W życiu codziennym będą ono nieraz spotykać się z koniecznością napisania np., telegramu, ogłoszenia czy listu stąd wynika potrzeba systematycznego ćwiczenia i doskonalenia tych form wypowiedzi. We współczesnym świecie potrzeba szybkiego i skutecznego przekazywania informacji jest tak ważna, że trudno sobie wyobrazić brak umiejętności poprawnego formułowania różnorodnych treści , również w formie pisemnej. Stąd tak istotna jest ta umiejętność , a przed nauczycielami stoi odpowiedzialne zadanie wyposażenia w nią swoich uczniów.
5.3 .b. Metody doskonalenia
Problem z pisemnymi wypowiedziami z obligował nas nauczycieli do wykorzystania w pracy z uczniami metod na różnych metod na wszystkich poziomach nauczania .Skupiliśmy się min. na ćwiczenia we wspólnym redagowaniu krótkich tekstów wg planu ,wykorzystywaniu w nich podane słownictwa ,podpowiedziach jak zacząć swoje opowiadanie i jak je zakończyć. Ważnym etapem w naszych działaniach jest uświadomienie uczniom ważności dokładnego czytania polecenia , pisania o tym ,czego dotyczy temat i nadaniu swojej wypowiedzi odpowiedniej formy w zależności od tematu. Zawsze zwracamy uwagę uczniów na budowanie tekstu poprawnie kompozycyjnie, językowo, interpunkcyjne i ortograficznie .Uczniowie zostali wyposażeni w zabawne rysunki, które wykorzystują przy samodzielnym redagowaniu pisemnych wypowiedzi .Zamieszczone na nich pytania typu: czy moja praca ma przynajmniej 3 części?, czy zaczynam nową myśl od akapitu ,czy piszę pełnymi zdaniami ,czy nie odchodzę od tematu ,czy moja ortografia i interpunkcja jest poprawna pozwalają uczniom na budowanie poprawne kompozycyjnie tekstu i przestrzeganie norm ortograficznych ,interpunkcyjnych i gramatycznych.
5.3 .c. Zasięg działań (jacy uczniowie, które klasy itp.)
Umiejętność wypowiedzi w naszej szkole jest ćwiczona od najmłodszych klas. O ile młodsze dzieci pracują przede wszystkim wspólnie z nauczycielem, o tyle od uczniów klas starszych wymagamy większej samodzielności. Ich bagaż wiedzy i doświadczeń w zakresie pisanych wypowiedzi jest stale poszerzana przez różnorodne ćwiczenia powalające na systematyczne doskonalenie tej umiejętności .Uczniowie klas czwartych otrzymują min instrukcje i wzory takich form wypowiedzi jak listy , zaproszenia ,wymyślają dalszy ciąg opowiadania z zastosowaniem wskazanego słownictwa ,w klasach piątych doskonalą technikę pisania pracując min. W grupach , układając bank słów związanych z opracowaniem tematu .Uczniowie klas szóstych muszą wykazać się znajomością wszystkich poznanych pisemnych form wypowiedzi i umiejętności pisania na temat i zgodnie z celem. W celu sprawdzenia min. Stopnia opanowania ćwiczonej umiejętności zostało przeprowadzone w klasie V badanie wyników nauczania .26 -osobowy zespół klasowy na jednym z zadań miał napisać zaproszenie dla Pani dyrektor na spotkanie ze starożytną Grecją. Analizując wyniki uzyskane w tym zadaniu okazało się ,że jeszcze nie wszyscy uczniowie napisali je całkiem poprawnie. Była to liczna grupa (18 ucz) , która albo nie pamiętała o zasadach pisania tej wypowiedzi użytkowej albo nie zastosowała właściwej dla tej formy frazeologizmów albo miała problemy z kompozycją i poprawną ortografią. Tylko ośmioro uczniów w sposób zadawalający poradziło sobie z napisanie zgodnie z poleceniem , zaproszenia.
5.3 .d. Ocena skuteczności
Uzyskane wyniki nie są satysfakcjonujące. Uzmysłowiły one, że umiejętność pisania zaproszenia wymaga drobnych systematycznych ćwiczeń , a ze strony nauczyciela wypracowania skuteczniejszych sposobów opanowania pisania tego gatunku wypowiedzi użytkowej. Pocieszające jest to ,że braki zostały wychwycone na tyle wcześnie, że można je będzie z uczniami nadrobić.
6. Jak pracowaliśmy?
Wybierając zadanie podzieliliśmy się na grupy: grupę humanistów i matematyków .Wspólnie ustaliliśmy program jak będziemy pracować z uczniami aby sprawdziany nie sprawiały im kłopotów. Nasze spotkania odbywały się co 2 tygodnie nie licząc wymiany zdań które często odbywały się na długich przerwach .Na spotkaniach -konsultowałyśmy typy sprawdzianów (testy ,zadania otwarte, sprawdzanie rozumienia treści matematycznych i polonistycznych) ,terminy ich pisania -formy realizacji przerobionego materiału -analizowałyśmy rodzaje błędów z jakimi spotkaliśmy się na sprawdzianach -ustalaliśmy różne metody pracy pozwalające uczniom te błędy analizować -organizowałyśmy również spotkania z grupami uczniów i wspólnie konsultowałyśmy metody pracy , które by im pomogły te trudności. pokonać .W klasach czwartych i piątych używając różnych metod pracy wypracowujemy umiejętności czytania tekstów i prawidłowość ich interpretowania , w klasach VI , przede wszystkim skupiamy się obecnie nad analiza i rozwiązywaniem zadań z treścią i testów egzaminacyjnych. Dotychczas została przez nas opracowana lista błędów i problemów na jakie napotykają uczniowie określonych klas, metody pracy z nimi. Mamy też za sobą egzamin próbny klas VI i dokładną analizę wyników prac. Realizację zadania nie zakończyłyśmy , będziemy nadal je kontynuować. W klasach IV - V planujemy na zakończenie roku szkolnego przeprowadzenie sprawdzianów próbnych.
7. W jakiej fazie realizacji zadania jesteśmy? Co planujemy?
7.a. Czy zakończyliśmy realizację zadania? Praca nad doskonaleniem umiejętności "układanie pisemnych wypowiedzi na zadany temat "zakończyła się wraz z napisaniem" Badania wyników nauczania". Natomiast ćwiczenia czytania ze zrozumieniem i odczytywania i interpretowania danych trwają nadal. Dotychczas przeprowadziłyśmy w kl.VI sprawdzian próbny .Jego efekty przedyskutowaliśmy na spotkaniu nauczycieli matematyki, j.polskiego, historii, przyrody i ustaliliśmy jakie umiejętności należy nadal ćwiczyć i utrwalać.
7.b. Jeżeli "nie", to jak będziemy je kontynuować?
W klasach IV - V planujemy na zakończenie roku szkolnego przeprowadzenie sprawdzianów próbnych. Wyniki tych sprawdzianów pozwolą nam zorientować się , w jakim stopniu uczniowie opanowali ćwiczone, przez nas umiejętności .ponadto tegoroczne doświadczenia zamierzony wykorzystać także w przyszłym roku
8. Jaki był (jeśli był) udział uczniów w przygotowaniu i realizacji zadania? Uczniowie mogli swobodnie wypowiadać się na temat sprawdzianów, przedstawiać swoje wątpliwości i uwagi ,mówić o utrudnieniach na jakie napotykali na lekcjach poświęconych omówieniu sprawdzianów. Uzyskane informacje tak od rodziców jak i uczniów na bieżąco pożytkowaliśmy, dokonując korekty w stosowanych formach prowadzenia zajęć i efektywność ich wykonania
9. A jaki był (jeśli był) udział rodziców uczniów w przygotowaniu i realizacji zadania? W poszczególnych klasach IV- VI nauczyciele zaproponowali chętnym rodzicom współpracę przy tworzeniu zestawów zadań i pytań kontrolujących poprawność czytanych tekstów i skuteczność stosowanych przez nas metod pracy. Chętni rodzice otrzymali zestawy pytań wraz z tekstami, scenariusze zajęć i ankiety dotyczące przedstawionych zestawów. Ankiety były anonimowe ,więc mogli oni swobodnie przedstawiać swoje uwagi i refleksje bez obaw, że będzie to źle odebrane przez nauczycieli, natomiast konkretne wyniki badań były analizowane z rodzicami i nauczycielami na spotkaniach pozalekcyjnych.
10. Co najważniejszego wydarzyło się w trakcie realizacji zadania? Czego my, nauczyciele, dowiedzieliśmy się w trakcie realizacji zadania
W trakcie realizacji zadania odbył się w szkole turniej matematyczno-sportowy dla klas piątych. Uczniowie bawiąc się rozwiązywali problemy matematyczne, uczyli się używając prawidłowego języka matematycznego i we właściwej formie argumentować swoje odpowiedzi. Odbywały się również konkursy ortograficzne, których celem było nabycie sprawności poprawnego pisania. Udało nam się wypracować metody wspólnej pracy w przygotowaniach do sprawdzianu w gronie humanistów i matematyków .Zauważyłyśmy ,że taka forma pracy jest bardziej skuteczna.
11. Jakie wnioski z realizacji zadania płyną dla dalszej pracy szkoły? Stosowane przez nas metody i obserwacje ich skuteczności pozwoliły nam dojść do wniosku, że przygotowania do sprawdzianu powinny się rozpocząć już od klasy czwartej ze szczególnym uwzględnieniem ćwiczenia umiejętności czytania tekstów ze zrozumieniem. Opracowując zestawy pytań testów i scenariusze lekcji wspólnie z uczniami i wybranymi rodzicami zauważyłyśmy ,że uczniowie czując się współautorami wprowadzonych metod pracy zdecydowanie chętniej pracowali na takich lekcjach i dążyli do osiągania coraz lepszych wyników. Nie traktowali sprawdzianów i wypracowań jako przykrego obowiązku ale możliwości doskonalenia swoich umiejętności.
